Przekształcanie spółek po nowemu, czyli najważniejsze zmiany po 1 marca 2020 r.

Dnia 1 marca 2020 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej: „k.s.h.”), obejmująca m.in. zmiany w przepisach dotyczących przekształcania spółek. Nowe rozwiązania obejmują różne zmiany, w tym ograniczenie obowiązku poddania planu przekształcenia opinii biegłego rewidenta, wymóg ten będzie obowiązywał w stosunku do przekształcenia w spółkę akcyjną bądź przekształcenia przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę z o.o. lub akcyjną. Ponadto, nowelizacja przewiduje odejście od obowiązku sporządzania umowy spółki lub statutu przekształconej spółki oraz wprowadzenie tzw. prawa wyjścia.

Prawo odkupu, tzw. prawo wyjścia

Jest to znacząca zmiana, w porównaniu do poprzedniego stanu prawnego, który przewidywał domniemanie nieuczestniczenia wspólników w przekształceniu. Nowelizacja przewiduje, iż wszyscy wspólnicy spółki przekształcanej (a nie tylko uczestniczący w przekształceniu) stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej. Istotnym jest, że wyjątek od powyższej zasady stanowi zupełnie nowy art. 576¹ k.s.h., zgodnie z którym wspólnik, który głosował przeciwko uchwale o przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę osobową i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, może żądać odkupu jego udziałów albo akcji w spółce przekształcanej.
Cena odkupu, zgodnie z nową regulacją, powinna zostać ustalona przez spółkę i odpowiadać wartości godziwej udziałów albo akcji w spółce przekształcanej (art. 576¹ §4 k.s.h.). Wspólnikom niezgadzającym się z wyceną przysługuje prawo wniesienia powództwa o ustalenie wartości godziwej udziałów albo akcji. Wniesienie powództwa nie wstrzymuje jednak ani odkupu, ani rejestracji przekształcenia spółki.

Prawo odkupu jest regulacją wyjątkową ponieważ pozwala spółce na nabycie na jej rachunek własnych udziałów lub akcji. Ich łączna wartość nominalna nie może przekraczać jednak 10% kapitału zakładowego, a dla skuteczności postępowania konieczny jest odkup wszystkich udziałów lub akcji wspólników, zgłaszających takie żądanie. Co istotne, jeżeli wszystkie udziały albo akcje wspólników, żądających odkupu, nie zostaną odkupione, przekształcenie nie dochodzi do skutku. Ponadto, do art. 569 k.s.h. dodano § 2, zgodnie z którym do wniosku o wpis przekształcenia do rejestru dołącza się oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wszystkie udziały albo akcje wspólników, którzy żądali odkupu, zostały odkupione.

Rozwiązanie to wprowadzone zostało celem ochrony zarówno interesów samej spółki, jak i zapewnienia ochrony słusznych interesów wspólników lub akcjonariuszy niezgadzających się na uczestnictwo w spółce funkcjonującej w zmienionej formie prawnej.

Plan przekształcenia i biegły rewident

Obowiązek badania planu przekształcenia przez biegłego rewidenta został ograniczony tylko do przekształcenia podmiotu w spółkę akcyjną oraz wobec przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę z o.o. lub akcyjną. Opinia wydawana jest w w celu ustalenia, czy wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej jest rzetelna. W pozostałych przypadkach badanie nie jest już obligatoryjne, co w praktyce oznacza przyspieszenie postępowania oraz znaczące obniżenie kosztów.

Uchwała zamiast umowy

Kolejną zmianą jest wyeliminowanie z katalogu przesłanek koniecznych do przekształcenia, wymogu zawarcia umowy lub statutu spółki przekształconej. Zmiany nastąpiły również w zakresie art. 563 k.s.h. dotyczącego uchwały o przekształceniu. Uchwała taka nie musi już zawierać informacji o wysokości kwoty przeznaczonej na wypłaty dla wspólników nieuczestniczących w spółce przekształconej. Ponadto, § 2 wskazuje wprost, że podjęcie uchwały o przekształceniu zastępuje zawarcie umowy spółki przekształconej albo zawiązanie przekształconej spółki akcyjnej oraz powołanie organów spółki przekształconej.

Dzięki temu rozwiązaniu nie będzie już możliwe blokowanie postępowania przez poszczególnych wspólników, odmawiających podpisania umowy spółki lub statutu, pomimo skutecznego podjęcia uchwały i dopełnienia wszelkich innych wymogów przewidzianych prawem.

Zawiadomienie o przekształceniu

Nowelizacja wprowadziła również zmiany w aspekcie zawiadamiania wspólników o przekształceniu i ich prawie do informacji. Spółka zobligowana jest do zawiadomienia wspólników o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu spółki dwukrotnie, w sposób przewidziany dla zawiadamiania wspólników spółki przekształcanej. Pierwsze zawiadomienie powinno być dokonane nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem podjęcia tej uchwały, a drugie w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie od daty pierwszego zawiadomienia.

Podsumowanie

Wszystkie te zmiany miały na celu usprawnienie procesu połączenia, przyspieszenie, odformalizowanie go oraz ograniczenie jego kosztów. Wyjście naprzeciw przedsiębiorcom należy ocenić pozytywnie; z pewnością zwiększy to ilość wszczętych postępowań. Brak badania planu przekształcenia oraz zmniejszenie liczby wymaganych dokumentów realnie przyczynią się do uproszczenia procedury zmiany formy prawnej i skrócenia czasu jej trwania.

Prawnik Roksana Dworak

Stażysta Aleksandra Bętkowska

Radca Prawny Jarosław Rudy